Safra kesesi iltihabı(kolesistit)

Bilgin

Global Mod
Global Mod
Kolesistit (Safra kesesi iltihabı)

Kolesistit yahut safra kesenizin iltihabı, bir safra taşı safranın organdan çıkmasını engellediğinde oluşur. Son derece acı verici bir durumdur. çoğunlukla, yenidenlayan nöbetler ve önemli komplikasyonlar niçiniyle, uzun müddetli semptomların giderilmesi için cerrahi en âlâ tedavi seçeneğidir. her neyse ki, safra keseniz olmadan da olağan bir hayat yaşayabilirsiniz!

Kolesistit nedir?

Kolesistit, safra kesesinin iltihaplanmasıdır. Safra keseniz, karnınızın sağ üst kısmında karaciğerinizin altında sıkışmış küçük armut biçimli bir organdır. Safra kesesinin bakılırsavi, karaciğer tarafınca yapılan yağ sindirici bir sıvı olan safrayı depolamak ve yemek yedikten daha sonra hür bırakmaktır. Kolesistit çoklukla safra, safra kesenizde sıkışıp bakteri ile enfekte olduğunda gelişir. Safra taşları safra kesesinden safra akışını engellediğinde safra sıkışır.

Safra taşları nedir ve safra akışını nasıl engellerler?

Safra taşları, safra kesenizde oluşan sindirim sıvılarının sertleşmiş birikintileridir ve boyutları küçük bir kum adedinden (çamur ismi verilen) bir golf topuna kadar değişebilir. Kolesterol yahut pigment taşlarından oluşurlar. Kolesterolden oluşan safra taşları sarı-yeşilimsi renktedir ve daha sık görülür. Pigment taşları sıklıkla, karaciğer kırmızı kan hücrelerini parçaladığında oluşan bir husus olan bilirubinden yapılır.

Safra taşlarının kendileri kesinlikle bir sorun değildir. Safra kesenizde oturan ve sizi asla rahatsız etmeyen safra taşları olabilir ve bu durumda tedavi edilmeleri gerekmez. Lakin safra kesesinden çıkan safra taşları kanallarınızda (tüpler) sıkışabilir. Safra kesesinden safra akışını bloke ederler ve bu da safra birikmesine yol açar. Bu olaylar safra kesenizin duvarlarının iltihaplanmasına ve şişmesine yol açar ve bu da safranın bakteriyel enfeksiyonuna yol açabilir. Acil tıbbi ve cerrahi yardım almadığınız sürece hayatınız tehlikede bile olabilir.

Safra kesesi nasıl çalışır?

Safra kesesi karaciğerinize kolları olan bir ağaç gövdesine benzeyen bir kanal sistemi (tüpler) ile bağlanır. Karaciğerinizin ortasında birfazlaca kanal yahut “dal” vardır. Bu ağaç kısımları, karaciğerinizdeki sağ ve sol hepatik kanallar ismi verilen iki ana ağaç uzuvlarına bağlanır. Bu iki kanal (bir ağacın gövdesi gibi) birleşerek ortak hepatik kanalınızı oluşturur. Ortak hepatik kanaldan çıkan bir ana “ağaç uzvuna” kistik kanal denir. Direkt safra kesenize bağlanır. Ortak hepatik kanal, “ağaç gövdesi” devam eder, lakin ismi ortak safra kanalı olarak değişir. Ortak safra kanalınız ince bağırsağın duodenum kısmına boşalır.

Karaciğeriniz tarafınca daima olarak yapılan yağ çözücü sıvı bir unsur olan safra, kanal sisteminden geçerek sindirim sisteminize duodenumdan girer. Yemek yemediğinizde, ana safra kanalı ve duodenum kontağında bulunan ve majör duodenal papilla ismi verilen kapakçık yapısı ekseriyetle kapalıdır. Bu, safranın kistik kanaldan depolanmak üzere safra kesenize geri akmasını sağlar. Yemek vakti sırasında safra keseniz kasılır ve valf açılır, depolanan safrayı safra kesenizden kistik kanaldan ve ortak safra kanalından bağırsağınıza hakikat iter. Safra, kısmen sindirilmiş yiyeceklerle karışır ve diyetinizdeki yağın parçalanmasına yardımcı olur.

Safra kesesindeki safra taşları ve hatta çamur, safranın bu olağan akışını engelleyerek kolesistite yol açabilir.

Kolesistit ne kadar yaygındır?

Her yıl yaklaşık 120.000 Amerikalı akut kolesistit tedavisi görmektedir. Bu sayının %60’ını bayanlar oluşturmaktadır.

Kimler kolesistit alma riski altındadır?

Aşağıdaki durumlarda kolesistit geliştirme riskiniz daha yüksektir:

  • Ailede safra taşı hikayesi olması.
  • 50 yaşında yahut daha büyük bir bayan olmak.
  • 60 yaşında yahut daha büyük bir erkek yahut bayan olmak.
  • Yağ ve kolesterol oranı yüksek beslenmek.
  • Fazla kilolu yahut obez olmak.
  • Şeker hastalığınızın varlığı.
  • Gebe olmak yahut birkaç hamilelik geçirmiş olmak.
  • Östrojen replasman tedavisi yahut doğum denetim hapı alan bir bayan olmak.
  • Süratli kilo vermek.
Kolesistite ne sebep olur?

Kolesistite çoklukla safranın safra kesenizden çıkmasını önleyen kistik kanalınızı tıkayan safra taşları yol açar. Safra keseniz şişer ve bakterilerle enfekte olabilir. Daha az yaygın niçinler içinde yara izi niçiniyle tıkanmış safra kanalları, safra kesenize kan akışının azalması, safra kesenizden safra akışını engelleyen tümörler yahut safra kesenizi alevlendiren viral enfeksiyonlar bulunur.

Kolesistitin belirtileri nelerdir?

Semptomlar akut yahut kronik olabilir.

Akut kolesistit ansızın ortaya çıkar ve şiddetli, devam eden ağrıya yol açar. Akut kolesistitli bireylerin %95’inden çoksında safra taşı vardır. Ağrı, orta ve sağ üst karın bölgesinde başlar ve sağ kürek kemiğinize yahut sırtınıza yayılabilir. Ağrı, yemekten 15-20 dakika daha sonra en şiddetlidir ve devam eder. Şiddetli kalan ağrı, tıbbi bir acil durum olarak kabul edilir.

Kronik kolesistit, yinelayan iltihaplanma ve ağrı atakları geçirdiğiniz manasına gelir. Ağrı daha az şiddetli olma eğilimindedir ve akut kolesistit kadar uzun sürmez. yinelayan ataklar ekseriyetle sistik kanalı aralıklı olarak tıkayan safra taşlarından kaynaklanır.

Kolesistitin öbür belirti ve semptomları şunları içerebilir:

  • Dokunulduğunda karnınızdaki hassasiyet.
  • Mide bulantısı ve şişkinlik.
  • Kusma.
  • 38 C üzerinde ateş. Ateş, yaşlı erişkinlerde olmayabilir ve ekseriyetle kronik kolesistitli şahıslarda görülmez.
  • Titreme
  • Derin bir nefes alırken berbatlaşan karın ağrısı.
  • Yemekten daha sonra karın ağrısı ve kramplar (özellikle yağlı yiyecekler daha sonrası).
  • Sarılık (cildin ve gözlerin sararması).
Kolesistit nasıl teşhis edilir?

Gastroenteroloji uzmanınız belirtilerinizi soracaktır. Beyaz kan hücresi sayınızı ve karaciğerinizin ne kadar uygun çalıştığını denetim etmek için kan çalışması isteyebilirler. Olağan akyuvar sayısından daha yüksek bir sayı, enfeksiyon, iltihaplanma yahut apse belirtisidir.

İstenebilecek görüntüleme testleri şunları içerir:

  • Karın ultrasonu: Bu test, safra kesesini ve safra kanallarını incelemek için ses dalgalarını kullanır. Safra kesenizdeki iltihaplanma belirtilerini, safra taşlarının varlığını ve safra kesesi duvarının kalınlaşmasını yahut şişmesini belirlemeye yardımcı olur.
  • Hepatobiliyer nükleer görüntüleme (HIDA taraması): Bu, enjekte edilmiş bir radyoaktif unsur içeren bir görüntüleme testidir. Bir gama kamerası, ışınımu sindirim sisteminin farklı yollarından geçerken görür. Bu unsur safra kesenize girmezse, sıhhat uzmanı organın bloke olduğunu bilir ve bu da kolesistit manasına gelir. Bu test ayrıyeten safra kesesinin fonksiyonunu ve uyarıldıktan daha sonra safrayı çıkarma yeteneğini de tespit edebilir. Buna safra kesesinin %30-35’in üzerinde olduğunda olağan kabul edilen ejeksiyon fraksiyonu denir.
  • Manyetik Rezonans Kolanjiyopankreatografi (MRCP): Bu tip MRG karaciğerinizin, safra kesesinin, safra kanallarının, pankreasın yapılarının ve kanallarının detaylarını gösterir. Safra taşlarını, safra yollarında ve safra kesesinde iltihaplanma yahut tıkanıklık ve pankreas iltihabı var ise gösterebilir.
  • Karın Bilgisayarlı Tomografisi (BT Taraması): Bu X-ray testi karaciğer, safra kesesi ve safra kanallarınızın detaylarını gösterir. Safra kesesi iltihabını gösterir.
Kolesistit nasıl tedavi edilebilir?

Kolesistit tedavisi ekseriyetle hastanede yapılır. Tedaviler şunları içerebilir:

  • Oruç tutmak, safra kesesini dinlendirmek.
  • Dehidrasyonu önlemek için IV (damar içi) sıvılar.
  • Ağrı kesici.
  • Enfeksiyonu tedavi etmek için antibiyotikler.
  • Safra kesesinin çıkarılması. Kolesistektomi ismi verilen bu ameliyat, çoklukla karın içini görmek için bir laparoskop (minik kamera) ve safra kesesini çıkarmak için cerrahi aletler yerleştirmek için karın ortasından küçük kesiler (kesiler) yapılarak gerçekleştirilir. Doğrulanmış bir akut kolesistit vakanız var ise, safra kesesi çoklukla 24 ila 48 saat ortasında çıkarılır.
  • Enfeksiyonun yayılmasını tedavi etmek ve önlemek için safra kesesini boşaltmak. Perkütan kolesistostomi ismi verilen bu prosedür ekseriyetle ameliyat olamayacak kadar hasta olanlar için ayrılmıştır.
  • Ortak safra kanalını tıkayan bölgedeki safra taşlarının çıkarılması. Endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi (ERCP) ismi verilen bir endoskopist tarafınca yapılan bu prosedür, ana safra kanalının tıkalı olduğundan şüphelenilen yahut onaylanmış hastalar için ayrılmıştır ve kanaldaki taşları ve tortuları temizleyebilir.
Safra kesesi ameliyatından daha sonra güzelleşme

Safra kesesi ameliyatından düzgünleşme, laparoskopik olarak yapıldığında çoklukla problemsizdir. Rastgele bir ameliyatta olduğu üzere, kesi yerlerinde en az ağrı olabilir. Birçok hasta ameliyattan kısa bir süre daha sonra hastaniçin taburcu edilir ve ek test yahut müdahale gerektirmez. Ameliyat daha büyük bir yaradan (açık ameliyat) yapılırsa, düzgünleşme daha yavaş olabilir ve hastanede daha fazla gün gerektirebilir.

Safra kesem olmadan yaşayabilir miyim?

Evet, safra kesesi olmadan olağan bir hayat yaşayabilirsiniz. Safra kesesinin ana nazaranvi safranın depolanması olduğundan ve safra karaciğer tarafınca daima yapıldığından olağan sindirim için safra kesenize gereksiniminiz yoktur. Safra bir daha de direkt karaciğerinizden ortak safra kanalı yoluyla ve ince bağırsağa akabilir.

Kolesistit tedavi edilmezse hangi komplikasyonlar ortaya çıkabilir?

Komplikasyonlar, devam eden enfeksiyondan mümkün mevte kadar değişebilir.

  • Şiddetli Enfekte Safra Kesesi: Son derece rahatsız edici ve ağrılı olan tıkalı bir safra kesesi. Tedavi olmadan, ezici bir enfeksiyona ve hatta safra kesesinin kangrenine yol açabilir.
  • Kolanjit: Derhal tedavi edilmediği takdirde son derece hayati tehlike oluşturabilen ana safra kanallarının ve karaciğerin akut enfeksiyonu.
  • İltihaplı pankreas (Pankreatit): Ortak safra kanalınız ve pankreas kanalınız duodenumda birebir “valfi” paylaşır. Bir safra taşı bu valfi tıkarsa, pankreas tarafınca salgılanan kuvvetli pankreatik enzim suyu birikerek pankreatite yol açar ve bu da şiddetli ve hayatı tehdit edici olabilir.
Hamilelik sırasında kolesistit olursam ne olur?

Erken ve geç gebelikte kolesistit antibiyotiklerle tedavi edilebilir. Cerrahi çoklukla ikinci trimesterde inançlı bir seçenektir, lakin antibiyotikler enfeksiyonu tedavi edemezse rastgele bir vakitte inançlı bir biçimde yapılabilir.

Kolesistit nasıl önlenebilir?

Kolesistit geliştirme riskinizi şöyle azaltabilirsiniz:

  • Sağlıklı bir diyet yemek: Akdeniz diyeti üzere meyveler, sebzeler, tam tahıllar ve sağlıklı yağlar içeren sağlıklı bir diyet yemeyi seçin. Yağ ve kolesterol oranı yüksek besinlerden uzak durun.
  • Antrenman yapmak: İdman kolesterolü düşürür ve kolesterol düzeyi ne kadar düşükse safra taşı alma talihi o kadar düşük olur.
  • Yavaşça kilo vermek: Kilo vermek için gayret harcıyorsanız, haftada bir ila iki kilodan fazla kaybetmeyin. Süratli kilo kaybı, safra taşı geliştirme riskinizi artırır.
Kolesistitli hastalar için görünüm nedir?

Kolesistit yalnızca ilaçlarla tedavi edilirse semptomların yinelama oranı daha yüksektir. Berbatlaşan şartları ele almayan hastalar için de daha yüksek mevt riski vardır.

Safra kesesini çıkarmak için yapılan cerrahi (kolesistektomi) ekseriyetle kesin tedavidir. Cerrahi tedavi birçok durumda epey düşük komplikasyon riski taşıdığından, ameliyatın faydaları birçok durumda risklerden ağır basar. Cerrahınız ameliyat için risklerinizi kıymetlendirecek ve ameliyattan evvel tüm tedavi seçeneklerinizi tartışacaktır.

Kolesistit ve kolelitiazis içindeki fark nedir?

Kolelitiazis safra taşı oluşumudur. Kolesistit, safra kesesinin iltihaplanmasıdır.

Kolesistit tanısı alırsam kendime nasıl bakarım?

Kendinizi kolesistit semptomları hakkında eğitin, bu biçimdece siz ve sıhhat uzmanınız onu tanımlayabilir ve mümkün olduğunca erken tedavi edebilirsiniz.

Gastroenteroloğuma ne vakit görünmeliyim?

Her türlü karın ağrısı her vakit bir alarm olmalıdır. Karnınızın sağ üst bölgesinde yahut sağ omzunuzda yahut sırtta ani ağrı yahut ağrı nöbetleri yaşarsanız, gastroenteroloji uzmanınıza başvurun.

Acil servise ne vakit gitmeliyim?

Tabiatıyla düzelmeyen yahut kötüleşmeye devam eden şiddetli karın ağrınız var ise acil servise gitmekten çekinmeyin.

Hekimime hangi soruları sormalıyım?

  • Ağrı kolesistitim kesin mi, yoksa öteki bir şeyden kaynaklanıyor olabilir mi?
  • Kolesistitim ilaçla mı ameliyatla mı yoksa her ikisi ile mi tedavi edilmeli?
  • Sizce bu belirtilere ne sebep oldu?
  • Ameliyattan ne kadar çabuk güzelleşirim?
  • Öteki sıhhat sıkıntılarımı göz önünde bulundurarak ameliyat olmamın rastgele bir riski var mı?
  • Ameliyatsız tedaviler alabilir miyim?
  • Ne kadar çabuk ameliyat olmalıyım?
  • Hangi uzmana başvurmalıyım?
  • Hangi yiyecekleri yemeliyim/kaçınmalıyım?