ABD-Çin bağlantılarını rotasından çıkaran yüksek irtifa balonu krizi

bencede

New member
ABD, istihbarat gayeli olduğundan şüphelendiği balonu karasuları üzerinde vurarak düşürdü. Balonun sivil emelli ve meteorolojik araştırma için kullanıldığını savunan Çin ise düşürülmesini protesto etti.


ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’ın 5-6 Şubat’ta Pekin’e yapmayı planladığı ziyareti ertelemesine yol açan balon krizi, Washington’ın güç kullanma atağıyla tırmanmayı sürdürdü.


Çin’in hava aracının sivil emelli bir meteoroloji balonu olduğunu, hava koşulları niçiniyle sürüklenerek rotasından çıktığını, denetim kabiliyeti hudutlu olduğu için “zorlayıcı sebeplerle” ABD hava alanına girdiğini açıklaması tansiyonu gidermezken, iki ülke içinde güvensizliği gözler önüne serdi.

Çin Dışişleri Bakanlığı, yaptığı yazılı açıklamada, yüksek irtifa balonunun vurularak düşürülmesini protesto ederek,

“ABD tarafı güç kullanmakta ısrar ederek çok bir reaksiyon verdi ve memleketler arası kural ve teamülleri açıkça ihlal etti.”

sözlerini kullandı.


ABD “istihbarat balonu” olduğunu sav ediyor



ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), 2 Şubat’ta Çin’e ilişkin olduğu argüman edilen yüksek irtifa istihbarat balonunun ABD ana kıtası üzerinde uçuş yaptığını ve Amerikan ordusunun balonu takip ettiğini deklare etti.


Balonun, Montana eyaletinde ortalarında uzun menzilli füze depolarının olduğu birtakım hassas askeri tesislerin üzerinden geçtiğini bildiren savunma yetkilileri, balonu, modüllerin düşebileceği yerlerde güvenlik sorunu yaratabileceği için düşürmeyi tercih etmediklerini lakin müdahale seçeneğini gizli tuttuklarını vurguladı.


Yetkililer, ABD Lideri Joe Biden’ın hususla ilgili bilgilendirildiğini, Savunma Bakanı Llyod Austin’in üst seviye kumandanlarla mevzuyu görüştüğünü kaydetti.


Çin’e ilişkin istihbarat balonlarının, ABD hava alanında tespit edilmesinin birinci olmadığını, son senelerda benzerlerine rastlandığını söz eden yetkililer, Pekin Büyükelçiliği kanalıyla Çinli muhataplarını sorunun ciddiyeti konusunda uyardıklarını bildirdi.







Çin’den “meteoroloji balonu” açıklaması


Çin sözcüleri, daha sonraki gün yaptıkları birinci açıklamalarda savları doğrulamaktan yahut yalanlamaktan kaçındı. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mao Ning, Pekin’de düzenlenen olağan basın toplantısında,

“Verileri toplamaya ve olayı doğrulamaya çalışıyoruz.”

dedi.
Sözcü Mao,

“Çin, sorumlu bir ülke olarak milletlerarası hukuka uygun hareket etmektedir. hiç bir ülkenin egemenliğini ve hava alanını ihlal etmeye niyetimiz yok. Umarız ilgili taraflar, sıkıntıyı sakin başla ele alır.”

sözlerini kullandı.

Ancak gün ortasında Dışişleri Bakanı Blinken’ın sorun niçiniyle 5-6 Şubat’ta Pekin’e yapacağı ziyareti erteleyeceğine ait duyumların akabinde Bakanlık, gün ortasında yeni yazılı açıklama yaparak balonun Çin’e ilişkin olduğunu kabul etti.


Açıklamada, balonun Çin’e ilişkin sivil bir hava aracı olduğu, meteorolojik araştırma için kullanıldığı, rüzgarlarla sürüklenerek kazara ABD hava alanına girdiği açıklandı.

Kendini denetim kabiliyeti hudutlu olan hava aracının Batı rüzgarlarının sürüklemesiyle planlanan rotasından çıktığı kaydedilen açıklamada,

“Çin tarafı, hava aracının niyet edilmeyen zorlayıcı sebeplerle ABD hava alanına girmesinden keder duymuştur.”

sözlerine yer verildi.

Açıklamada, Çinli yetkililerin, “zorlayıcı sebeplerden” kaynaklanan beklenmedik sorunun çözülmesi için ABD tarafıyla yakın irtibatı sürdüreceği kaydedildi.



“Fors majör”



Çin Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, balonun ABD hava alanına girmesinin niyet edilmediğini vurgulamak için 2 kere “fors majör” (zorlayıcı/mücbir sebepler) sözünü kullanımı dikkati çekti.


Sözleşme hukukunda, tarafların kendi iradeleri ve denetimleri haricinde oluşan kurallar altında mutabakatların tek yahut çift taraflı feshedilmesini gerektirecek zorlayıcı sebepleri açıklayan koşulları söz eden Fransızca kökenli “fors majör”; savaş, salgın, doğal afet üzere tarafların denetiminde olmayan faktörleri tanımlamak için kullanılıyor.



Washington açıklamadan tatmin olmadı



Çin’in ABD hava alanında tespit edilen yüksek irtifalı balonunun bir meteoroloji balonu olduğu ve hava şartlarından ötürü sürüklendiği açıklaması, Pentagon’u tatmin etmedi.

Pentagon Sözcüsü Tuğgeneral Patrick Ryder, günlük basın toplantısında,

“Çin’in açıklamasının farkındayız lakin bunun bir gözetleme balonu olduğunu biliyoruz.”

dedi.

Ryder, balonun 60 bin fit irtifada ABD’nin iç bölümleri üzerinde uçmaya devam ettiğini, ABD ile Kanada’nın ortak Kuzey Amerika Hava Savunma Komutanlığının (NORAD) aracı izlediğini söz etti.


Balonun rastgele bir fizikî tehdit teşkil etmediğini anlatan Tuğgeneral Ryder, aracın hareket kabiliyetine sahip olduğunu vurguladı.







Blinken’ın ziyareti ertelendi



ABD Dışişleri Bakanlığı, Çin’e ilişkin “gözetleme balonunun” ABD hava alanında tespit edilmesinin akabinde Bakan Blinken’ın 5-6 Şubat’ta Pekin’de yapmayı planladığı ziyaretin iptal edildiğini bildirdi.


Dışişleri yetkilileri, Çin’in özür beyanını not ettiklerini lakin balonun hava alanında bulunmasının ABD’nin egemenliğini ve memleketler arası hukuku ihlal ettiğini belirterek, kurumlar içinde ve Kongre ile yapılan istişareler kararında Blinken’ın Çin’e seyahat etmesi için şartların uygun olmadığı kararına varıldığını aktardı.


Yetkililer, Bakan Blinken ve Müsteşar Yardımcısı Wendy Sherman’ın ziyareti erteleme sonucunı Washington’daki üst seviye Çinli yetkililere ilettiğini kaydetti.

Blinken, Çin’in en kıdemli diplomatı pozisyonundaki Çin Komünist Partisi (ÇKP) Merkezi Dış Alakalar Komitesi Yöneticisi Vang Yi ile telefon görüşmesinde,

“Çin’e ilişkin gözetleme balonunun hava alanındaki varlığının ABD’nin egemenliğini ve memleketler arası hukuku açıkça ihlal ettiğini”

belirtti.


Planlanan görüşmelere ziyan verdi


Blinken, toplantıda, Vang’a

“Bu sorumsuzca bir aksiyondur ve Çin’in tam da benim planlanan seyahatimdilk evvel bu adımı atmaya karar vermesi, planladığımız kapsamlı görüşmelere ziyan vermiştir.”

tabirlerini kullandı.
Görüşmeye ait Çin tarafınca yapılan açıklamada ise Vang’ın,

“Çin ile ABD’nin beklenmedik durumlar karşısında farklılıklarını yönetim etmesi ve yanlış yargılardan kaçınması gerektiğini”

lisana getirdiği aktarıldı.
Blinken, Güney Koreli mevkidaşı Park Jin ile Washington’daki görüşmesinin akabinde düzenlenen ortak basın toplantısında,

“Vang Yi’nin, Pekin’deki üst seviye dış siyaset yetkilisi olarak bunları direkt benden duyması kıymetliydi.

” dedi.
Balon krizinin Pekin’e ikili bağlar ve iki ülke halkının ortak derdi olan biroldukça mevzuyu kapsayacak seyahatinin hedefinin “altını oyduğunu” belirten Blinken,

“Hava alanı bu türlü ihlal edilmiş her ülkenin tıpkı karşılığını vereceğini düşünüyorum. Bu olay Çin’de olsaydı verilecek yansıyı hayal edebiliyorum.”

diye konuştu.

Koşullar müsaade verdiğinde Pekin’i ziyaret etmeyi planladığını, ABD’nin balon krizine ve öbür problemleri tartışmak için Çin ile irtibat çizgilerini açık tutmayı istediğini vurgulayan Blinken, şunları kaydetti:



  • “İlk adım, bu istihbarat varlığını hava alanımızdan çıkarmak olacak, şu anda buna odaklanmış durumdayız. Dünya, ABD ve Çin’in münasebetlerini makul biçimde yürütmesini istiyor. Biz, bu sorumluluğa uygun hareket edeceğiz. Çin’deki muhataplarımızın da birebirini yapacağını umuyoruz.”

“İcabına bakacağız”


ABD Lideri Joe Biden da hava alanındaki Çin balonuna ait birinci açıklamasında,

“İcabına bakacağız.”

tabirini kullandı.

Biden’ın kelamlarının akabinde balonun düşürülmesi için hazırlıklar yapılmaya başlandı.

ABD Federal Havacılık Yönetimi (FAA),

“Savunma Bakanlığı’nın güvenlik uğraşlarını destelemek için”

Kuzey ve Güney Carolina eyaletlerindeki üç havaalanından kalkış ve varış seferlerini durdurdu.

FAA ayrıyeten Kuzey ve Güney Carolina kıyı şeridi üstündeki hava alanının da uçuşa kapatıldığını duyurdu.


ABD semalarındaki Çin “casus balonu”, Amerikan karasularında Atlantik okyanusu üzerine çıktığında Amerikan ordusuna ilişkin jet uçaklar tarafınca vurularak düşürüldü.


ABD basınında yer alan haberlerde F-22 savaş uçağından ateşlenen “AIM-9X Sidewinder” tipi füzenin balonu vurduğu bildirildi. Vurulan balonun havada patladığını ve balona bağlı donanımların düştüğünü gösteren görüntüler toplumsal medyada yayıldı.



Düşürme için uygun vakti beklediler



ABD Lideri Joe Biden, 1 Şubat’ta balonun varlığıyla ilgili birinci sefer bilgilendirildiğinde, mümkün olan en kısa müddette düşürülmesi için talimat verdiğini fakat kimseye ziyan vermemek için uygun vakti beklediklerini söylemiş oldu.


“(1 Şubat’ta) balonla ilgili bilgilendirildiğimde, ABD Savunma Bakanlığına (Pentagon) onu mümkün olan en kısa müddette düşürmeleri talimatını verdim.”

diyen Biden, balon anakara üzerindeyken kimseye ziyan vermemek için Savunma Bakanlığının “en âlâ zamanı” beklediğini, bunun da balonun Atlantik kıyısında ABD’nin 12 millik karasuları sonları içerisinde uçtuğu an olduğu belirtti.
Savunma Bakanı Austin de yaptığı açıklamada,

“Çin tarafınca ABD anakiçindeki stratejik bölgeleri gözetlemek maksadıyla kullanılan balon, ABD karasularının üzerine düşürüldü.”

tabirini kullandı.

“Üç okul servisi otobüsü büyüklüğünde” olduğu ve 60 bin fit yükseklikte uçtuğu belirtilen balondan geriye kalan enkazın toplanması çalışmalarının devam ettiği bildirildi.







Çin balonun düşürülmesini protesto etti



Çin, ABD’nin istihbarat maksatlı olduğundan şüphelendiği Çin’e ilişkin yüksek irtifa balonunu düşürmesini protesto etti.

Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada,

“Çin, ABD’nin sivil insansız hava aracına güç kullanımı karşısında derin hoşnutsuzluk ortasındadır ve saldırıyı protesto etmektedir.”

tabirlerine yer verildi.

Çin tarafının, Washington’ı, hava aracının sivil emelli olduğu, zorlayıcı sebeplerle Amerikan hava alanına girmesinin büsbütün tesadüf yapıtı olduğu konusunda bilgilendirdiği ve problemin sakin, profesyonel ve itidalli biçimde ele alınmasını açıkça talep ettiği vurgulanan açıklamada, şunlar kaydedildi:



  • “ABD Savunma Bakanlığı Sözcüsü, balonun yerdeki işçiye askeri yahut fizikî tehdit oluşturmadığını söylemiş oldu. Bu kaideler altında, ABD tarafı güç kullanmakta ısrar ederek çok bir reaksiyon verdi ve memleketler arası kural ve teamülleri açıkça ihlal etti.”
Açıklamada, Çin’in, olaydan ziyan goren şirket ve kurumlarının legal haklarını ve çıkarlarını koruyacağı ve gerekli yansıları verme hakkını gizli tuttuğu açıklandı.


Krizin iki ülke içindeki jeo-stratejik ve ekonomik rekabetten kaynaklanan tansiyonları daha fazla derinleştireceği iddia ediliyor.